Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Ουρία, κρεατινίνη, κάθαρση με αφορμή ένα απαράδεκτο -συνηθισμένο περιστατικό!

Μία βροχερή ημέρα του Δεκεμβρίου του 2008 με επισκέφτηκε στο ιατρείο μου ένας ιατρικός επισκέπτης με τον πατέρα του –ο πατέρας του ήταν 86 ετών και έπασχε από υπέρταση και διαβήτη και τους τελευταίους δύο μήνες ένιωθε δύσπνοια ακόμη και στην πιο μικρή σωματική του προσπάθεια. Δυστυχώς τον ασθενή τον παρακολουθούσε ένας καρδιολόγος –όπως είθισται να γίνεται στη χώρα μας όπου ο κάθε γιατρός όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει.
Ο παππούς μου έδειξε τις εξετάσεις του:
Ουρία 92mg/dl, κρεατινίνη 1,6mg/dl, αιματοκρίτης 30%.
Για κακή τύχη του αρρώστου δίπλα στις εξετάσεις του αναγράφονταν οι φυσιολογικές τιμές και ως ανώτατη φυσιολογική τιμή της κρεατινίνης ήταν αναγραφόμενο το συνηθισμένο 1,5mg/dl. Είδε ο παππούς τις εξετάσεις, τις είδε και ο γιος του, ο ιατρικός επισκέπτης, τις είδε και ο καρδιολόγος και είπαν: «Όλα καλά. Ε, είναι ελάχιστα αυξημένη η κρεατινίνη, η αύξηση της ουρίας οφείλεται στα διουρητικά… όλα καλά (!!!) Κάτι άλλο φταίει για τη δύσπνοια του παππού».

Η ουρία και η κρεατινίνη χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας. Οι φυσιολογικές τιμές δίνονται από κάθε εργαστήριο αλλά ποτέ δεν είναι αρκετό –και αυτό αφορά σε κάθε εργαστηριακή εξέταση- το να αντιπαραβάλει μόνος του ο εξεταζόμενος τα αποτελέσματα των εξετάσεών του με τις αναγραφόμενες φυσιολογικές τιμές. Όλες οι εξετάσεις θα πρέπει να «διαβάζονται» από γιατρό.
Η ουρία είναι μία ουσία που δεν αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τη νεφρική λειτουργία γιατί επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, το πρωτεϊνούχο γεύμα, η παρουσία αίματος στον πεπτικό σωλήνα, η λήψη κορτιζόνης, η αφυδάτωση, η λήψη διουρητικών, κ.α. αυξάνουν την τιμή της ουρίας στο αίμα. Στις πρωινές εξετάσεις η ουρία είναι συνήθως αυξημένη γιατί ο οργανισμός είναι αφυδατωμένος καθώς ο εξεταζόμενος δεν λαμβάνει υγρά επί πολλές ώρες λόγω του νυχτερινού ύπνου.
Η κρεατινίνη είναι μια εξέταση που με μεγαλύτερη ακρίβεια προσδιορίζει τη νεφρική λειτουργία αν και αυτή έχει κάποιους περιορισμούς –εξαρτάται από τη μυική μάζα του σώματος, η οποία μειώνεται με την πάροδο του χρόνου (οι ηλικιωμένοι έχουν μικρότεροι μυική μάζα και κατά συνέπεια μικρότερη «φυσιολογική» τιμή κρεατινίνης), είναι αυξημένη σε γυμνασμένα, μυώδη άτομα (ο μποντιμπιλντεράς έχει μεγαλύτερη «φυσιολογική» τιμή κρεατινίνης από εμένα).
Ο καλύτερος τρόπος εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας γίνεται με την «κάθαρση κρεατινίνης» η οποία δείχνει πόσα ml αίματος «καθαρίζονται» από την κρεατινίνη στη μονάδα του χρόνου. Η κάθαρση κρεατινίνης υπολογίζεται με τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο:

Κάθαρση κρεατινίνης=
(140-ηλικία)x(σωματικό βάρος σε κιλά)/72x(κρεατινίνη αίματος)
Αυτός ο τύπος αφορά στους άντρες εξεταζόμενους. Για τις γυναίκες ισχύει ο ίδιος τύπος αλλά το αποτέλεσμα το πολλαπλασιάζουμε με 0,85.

Η κάθαρση κρεατινίνης σε ένα φυσιολογικό άτομο είναι γύρω στο 100ml/min αλλά μειώνεται χρόνο με το χρόνο. Έτσι, για παράδειγμα, ένας ηλικιωμένος άντρας των 86 Μαϊών δικαιούται να έχει κάθαρση κρεατινίνης 60 ml/min χωρίς αυτό να σημαίνει τίποτα απολύτως. Βέβαια, όπως προείπα, θα πρέπει κάθε εξέταση να διαβάζεται από τον γιατρό που την ζήτησε και όχι από τον μικροβιολόγο και όχι βέβαια από τον εξεταζόμενο.

Ο προαναφερόμενος παππούς των 60 κιλών είχε κάθαρση κρεατινίνης… πόσο άραγε;
Ας το υπολογίσω:
Κάθαρση κρεατινίνης παππού=
(140-86)x60/(72x1,6)=28ml/min

Ο εν λόγω παππούς είχε λοιπόν μια βαρύτατη νεφρική ανεπάρκεια που εκτός των άλλων του είχε προκαλέσει αναιμία –αναιμία χρονίας νόσου λέγεται αυτή- και η οποία αναιμία οδήγησε στο να μειωθεί η οξυγόνωση των οργάνων του σώματος του ασθενή και αυτό εξηγούσε την δύσπνοια που του εμφανιζόταν σε κάθε του μικρή σωματική προσπάθεια. Σημειωτέον πως ο ασθενής έπασχε από ισχαιμική καρδιοπάθεια και από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και αυτά επιδείνωναν την κατάστασή του. Ήταν εμφανές πως αν δεν αντιμετωπιζόταν η κατάστασή του άμεσα ο παππούς θα πέθαινε σύντομα –συνήθως, αυτοί οι ασθενείς καταλήγουν από οξύ πνευμονικό οίδημα.
Τον παππού δεν τον ξαναείδα γιατί όταν λες στον Έλληνα ασθενή κάτι που δεν του αρέσει –δεν έχει σημασία αν του το εξηγείς και αν επιχειρηματολογείς- ενώ ο άλλος γιατρός του λέει κάτι που του αρέσει και που δεν τον βάζει σε ταλαιπώριες… τότε ο ασθενής προτιμά την εύκολη οδό…
…ο παππούς πέθανε μετά από δύο βδομάδες από οξύ πνευμονικό οίδημα.
(Και ο καρδιολόγος του πέθανε μετά από ένα χρόνο από οξύ πνευμονικό οίδημα).

ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΠΡΟΣ ΝΕΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΜΟΥ:
  1. Διαβάστε! Διαβάστε! Διαβάστε!
  2. Μην ντρέπεστε να λέτε: «Δεν το γνωρίζω αυτό». Δεν είναι ντροπή να μην ξέρεις κάτι, ντροπή είναι το να παριστάνεις πως το ξέρεις, γιατί αυτό το «παριστάνεις» καμιά φορά ισοδυναμεί με το «σκοτώνεις».

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΕΙΣΑΙ ΩΡΑΙΟΣ ΚΙ ΕΥΘΥΣ, ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Theodore είπε...

Χαιρετω και ευχαριστω για τα γραφομενα σου.
Εγω δεν τα αγνοησα και φωναξα νεφρολογο μολις τα διαβασα,μιας και ταιριαζανε με αυτα της μανας μου.
Αυτη,μου επειβεβαιωσε αυτα που λες κι εσυ,και εγραψε και 4 ενεσεις ερυθροποιητινης για την αυξηση του αιματοκριτη που ηταν 30,5.
Και επειδη εχει και ινωση στους πνευμονες αγορασα και νεφελοποιητη για να στελνω τα βρογχοδιασταλτικα πιο καλα στους πνευμονες.
Παρ'ολα αυτα,το οιδημα δεν το γλυτωσε,αλλα το προλαβα και την εχωσα στον Ερυθρο που το αντιμετωπιζουν στη ΜΕΠ.
Υπαρχει κατι αραγε,που να επιβραδυνει τη φθορα των νεφρων;
Και πως μπορω να αντιμετωπισω το προβλημα του οτι δεν τρωει;(ενα γαλα με 4 φρυγανιες,και δυο κρεμες την ημερα).
Ευχαριστω και παλι.
Θοδωρος.

Ανώνυμος είπε...

Θα μου επιτρεψετε συναδελφε να σας επισημανω πως σε σφαλμα υπεπεσε ο καρδιολογος της ιστοριας σας και οχι ο μικροβιολογος.Σας ευχαριστω.

Γιάννης Ζαχάρος είπε...

Συνάδελφε μικροβιολόγε, αυτό που επισημαίνεις είναι νομίζω αυτονόητο και αν δεν είναι το τονίζω και το υπογραμμίζω. Θεωρώ ότι τέτοιου είδους λάθη είναι των κλινικών γιατρών, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να συνδέσουν τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων με την κλινική εικόνα του ασθενή τους.
Με εκτίμηση προς όλους τους εργαστηριακούς ιατρούς που μας βοηθούν στη δουλειά μας.

Ανώνυμος είπε...

Εκτιμώ την άμεση απάντησή σας.Με φιλικούς χαιρετισμούς.

eltoroniki είπε...

Για ξανάκανε μας λίγο τον υπολογισμό γιατί έτσι όπως τα βλέπω το 28 δεν βγαίνει και και θέλω να υπολογίσω την δική μου 67 ετων 88 Κιλα 1,4 Κρεατ
Ευχαριαστώ

Γιάννης Ζαχάρος είπε...

eltoroniki,
ξανακάνε τον υπολογισμό γιατί δεν τον έκανες σωστά. Αν είσαι άντρας η κάθαρσή σου είναι 63ml/min αν είσαι γυναίκα η κάθαρσή σου είναι 54ml/min.

Πέτρος Παυλόπουλος είπε...

Επιτρέψτε μου να σας γνωστοποιήσω έναν μικρό υπολογιστή για άμεσο και εύκολο υπολογισμό της κάθαρσης κρεατινίνης:

http://urol.gr/tools/creatinine-clearance-calculator

Με εκτίμηση

Πέτρος Παυλόπουλος