"σχετικός" vs "απόλυτος" κίνδυνος

Κάποτε υπήρχε η άποψη πως θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιθετικοί σε ασθενείς με υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης, καθώς αυτοί οι άρρωστοι έχουν τον πλέον αυξημένο κίνδυνο να υποστούν ένα σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο, και μάλιστα οι θεραπευτικές προσπάθειες των ιατρών εξακολουθούν να επικεντρώνονται σε ασθενείς με ιδιαίτερα υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης. 

Στη φωτογραφία φαίνεται η κατανομή του σχετικού κινδύνου για θάνατο καρδιαγγειακή νόσο ανά ομάδες αντρών με διαφορετική συστολική πίεση (από τη μελέτη MRFIT).

Αν την κοιτάξεις θα συμπεράνεις πως άντρες με συστολική πίεση από 120 ως 129 κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν ένα θανατηφόρο καρδιαγγειακό σύμβαμα από τους άντρες με συστολική πίεση μεγαλύτερη από 160!

Η παρατήρηση αυτή που φαντάζει ανόητη δεν είναι ανόητη επουδενή, καθώς εκφράζει το σχετικό κίνδυνο του πληθυσμού, και στην πραγματικότητα υποδηλώνει πως επειδή ο υποπληθυσμός με συστολική πίεση μεταξύ 120 και 129 είναι μεγαλύτερος ποσοτικά, τότε, εαν παρέμβει κανείς σε αυτόν, τότε θα μειωθεί σημαντικά η συνολική καρδιαγγειακή θνησιμότητα του πληθυσμού.

Βέβαια, εσύ, όταν είσαι στο ιατρείο σου, δεν θα έχεις μπροστά σου ολάκερο τον πληθυσμό αλλά θα έχεις ένα μεμονωμένο άτομο, οπότε, σε αυτή την περίπτωση, δεν θα πρέπει να σε ενδιαφέρει ο σχετικός κίνδυνος ενός υποπληθυσμού αλλά ο απόλυτος κίνδυνος του ασθενή σου, και, όπως βλέπεις από τα διαγράμματα, ο ασθενής με υψηλή συστολική ή/και διαστολική πίεση κινδυνεύει περισσότερο από κάθε άλλον και γι’ αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τα δέοντα.

Τα σχεδιαγράμματα μας λένε το αυτονόητο, δηλαδή ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι οι ασθενείς με υπέρταση αλλά να «αντιμετωπίζονται» και οι «ασθενείς» με φυσιολογική πίεση (άσκηση, διακοπή καπνίσματος και σωστή διατροφή), αλλά να ξέρεις πως στην ιατρική τίποτα δεν είναι αυτονόητο αν προηγουμένως δεν έχει αποδειχτεί με σωστές μελέτες.

Σου θυμίζω τη λογική για τη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη: όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά! Ήρθε λοιπόν μια πρόσφατη μελέτη τεράστιας σημασίας και μας έδειξε πως αν πας πολύ χαμηλά θα αυξήσεις τα καρδιαγγειακά επεισόδια ιδιαίτερα αν είσαι επιθετικός σε ασθενείς με πολύ αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ή σε ασθενείς που ήδη έχουν υποστεί κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο!

Σου θυμίζω τη λογική κάποιων για την πίεση: όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά! Και μετά μαθαίνουμε πως ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά δεν σχετίζεται γραμμικά με την αρτηριακή πίεση αλλά η καταγραφή του κινδύνου αυτού σε συνάρτηση με την πίεση έχει το σχήμα του J, δηλαδή όταν πέφτει η πίεση μειώνεται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος αλλά, από ένα σημείο και μετά, αν συνεχίσει να πέφτει η πίεση ο κίνδυνος αρχίζει να αυξάνει και πάλι!

Συμπεράσματα;

Το μόνο απόλυτο στην ιατρική είναι πως τίποτα δεν είναι απόλυτο!

Να στηρίζεσαι στις κατευθυντήριες οδηγίες, να μελετάς, να είσαι ανήσυχος και να ψάχνεις, και σιγά σιγά θα αποκτήσεις και την εμπειρία ώστε να αποφασίζεις που και πότε θα βάζεις νερό στο… κρασί των οδηγιών για να προσαρμόζεις τις εκάστοτε κατευθυντήριες οδηγίες στον άρρωστο που θα έχεις μπροστά σου.